تاثیر پزشکان انگلیسی بر مناسبات سیاسی ایران و انگلیس در عصر قاجار(1210-1313ه.ق)

چکیده ایران در عصر قاجار به دلیل موقعیت استراتژیکی و نزدیکی به هند در معرض نفوذ کشورهای استعماری به ویژه انگلستان قرار گرفت. حفاظت از هند در برابر تهدیدات دیگر کشورهای اروپایی از جمله روسیه و فرانسه برای انگلستان امری حیاتی بود و این خود بر مناسبات سیاسی ایران و انگلیس تاثیر بسزایی داشت. یکی از راهکارهای انگلیس برای تحقق منافع سیاسی خویش، اعزام پزشکانی متبحر به ایران بود. دغدغه اصلی این مقاله نشان دادن تاثیری است که این پزشکان انگلیسی از جمله طبیبان مخصوص شاه و طبقات اشراف، پزشکان عضو هیات‌های سیاسی و نظامی برمناسبات سیاسی ایران و انگلیس بر جای نهادند. این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با اتکا بر خاطرات شخصی پزشکان، سفرنامه‌ها و گزارشات سیاسی و سایر منابع مرتبط نشان داده است که پزشکان انگلیسی به دلیل تخصص پزشکی خود جایگاه برجسته‌ای در دربار، حرمسرا و در جامعه ‌یافتند و ازاین طریق توانستند علاوه بر نقشی که در بهبود وضعیت پزشکی ایران ایفا می‌کنند نفوذ خود را در مناسبات سیاسی ایران و انگلیس نیز اعمال کنند و با ارسال گزارشات و اخبار، جلب نظر متنفذین سیاسی ایران و نفوذ در انعقاد برخی از قراردادها منافع سیاسی دولت متبوع خویش را پیش ببرند.